بررسی و تعریف دو اصطلاح " ایقاع" و "وزن" با توجه به رسالات سده های سوم تا نهم هجری

طی سده های سوم تا نهم هجری، دانشمندان مسلمان اهتمام به نگارش رسالات موسیقی متعدد کردند. علم ایقاع تقریباً در تمامی رسالات، بخشی را به خود اختصاص‌داده‌است. تقریباً در تمامی رسالات فوق‌‌االذکر، تـعریف اصطلاح " ایقاع " ارایــه‌شده‌است برعکس اصطــلاح "وزن" که تعریف آن منحصراً در یک رساله ( معیارالاشعار) ارایه‌شده‌است. دقت در تعاریف ارایه‌شده ازاصطلاح ایقاع ، نشان‌می‌دهد که این تعاریف در بعضی موارد با یکدیگر متفاوت اند اما با هم درارتباط اند به این معنـی که رابطه‌ی عام و خاص با یکدیگر دارند. عام‌ترین تعریفی که ازاصطلاح ایقاع شده‌است، "نگاه‌داشتن اندازه‌ی ازمنه‌ی نقرات " است. اگر این تعریف را به عنوان تعریف مبنا اختیارکنیم، سایر تعریف‌های ایقاع، یا معرف ایقاع لحنی (که می‌توان آن" را نگــاه‌داشتن اندازه‌ی ازمنه‌ی نقرات لحنیه" دانست ) ( مثل تعریف فارابی) ، یا معـرف ایقاع منتظـــم (که می‌توان آن را "نگـاه‌داشتن اندازه‌ی ازمنه‌ی نقراتی که دارای دورهای متساوی اند "دانست ) ( مثل تعریف صفی‌الدین ارموی) ، یا معرف ایقاع لحنی منتظم ( که می‌توان آن را "نگاه‌داشتن اندازه‌ی ازمنه‌ی نقرات لحنیه‌ای که دارای دورهای متساوی اند " دانست) ( مثل تعریف جامی) هستند .وزن را نیز (طبق تعریفی که خواجه نصیراز آن ارائه‌می‌کند ) می‌توان"هیاتی که توسط ایقاع منتظم ایجادمی‌شود" دانست.